റിസർവ് ബാങ്ക് പറയുന്നതനുസരിച്ച് ഒരു ബാങ്കിനും നോട്ടുകൾ മാറാൻ കഴിയില്ലെന്ന് പറയാൻ അനുവാദമില്ല. സെൻട്രൽ ബാങ്കിൻ്റെ നിർദ്ദേശങ്ങൾ അനുസരിച്ച്, അത് പാലിക്കാൻ വിസമ്മതിച്ചാൽ ബാങ്ക് അനന്തരഫലങ്ങൾ നേരിടേണ്ടിവരും.
ഇന്ത്യ ഡിജിറ്റലാകുകയാണ്. സാമ്പത്തിക ഇടപാടുകൾ യുപിഐ വന്നതോടെ ക്യാഷ്‌ലെസ്സ് ആകാൻ തുടങ്ങിയിരുന്നു. എങ്കിലും കറൻസികൾ ഉപയോഗം കുറവല്ല, പലപ്പോഴും കറൻസി ഉപയോഗിക്കുമ്പോൾ കേടായ നോട്ടുകൾ ലഭിച്ചാൽ അല്ലെങ്കിൽ കയ്യിലുള്ളവ ഏതെങ്കിലും രീതിയിൽ ഉപയോഗിക്കാൻ കഴിയാത്ത വിധമായാൽ എന്തുചെയ്യും? ആർബിഐ മാർഗ്ഗനിർദ്ദേശ പ്രകാരം ബാങ്കുകൾക്ക് കേടായ കറൻസി നോട്ടുകൾ മാറ്റാം. ഒരു ബാങ്കുകൾക്കും അത് നിരസിക്കാനുള്ള ഓപ്ഷൻ ഇല്ല.
കീറിയതോ ഒട്ടിച്ചതോ മറ്റെന്തെങ്കിലും മാറ്റം വരുത്തിയതോ ഇനി ഉപയോഗിക്കാനാകാത്തതോ ആയ നോട്ടുകൾ മാറ്റുന്നതിനുള്ള മാർഗ്ഗനിർദ്ദേശങ്ങൾ ആർബിഐ പ്രഖ്യാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഫോമുകൾ പൂരിപ്പിക്കാതെ തന്നെ ഈ ഇടപാടുകൾ പൊതുമേഖലാ ബാങ്ക് ശാഖയിലോ സ്വകാര്യമേഖലാ ബാങ്കിൻ്റെ കറൻസി ചെസ്റ്റ് ശാഖയിലോ ആർബിഐ ഇഷ്യൂ ഓഫീസിലോ നടത്താം. കേടായ നോട്ടുകൾ മാറ്റുന്നതിനുള്ള സേവനവും പൊതുജനങ്ങളുടെ സൗകര്യാർത്ഥം ടിഎൽആർ (ട്രിപ്പിൾ ലോക്ക് റിസപ്റ്റാക്കിൾ) കവറുകൾ വഴി നൽകുന്നുണ്ട്.
ആർബിഐയുടെ നിയന്ത്രണമനുസരിച്ച് ഏത് ബാങ്കിലും പോയി ഈ നോട്ടുകൾ മാറ്റിയെടുക്കാം. റിസർവ് ബാങ്ക് പറയുന്നതനുസരിച്ച് ഒരു ബാങ്കിനും നോട്ടുകൾ മാറാൻ കഴിയില്ലെന്ന് പറയാൻ അനുവാദമില്ല. സെൻട്രൽ ബാങ്കിൻ്റെ നിർദ്ദേശങ്ങൾ അനുസരിച്ച്, അത് പാലിക്കാൻ വിസമ്മതിച്ചാൽ ബാങ്ക് അനന്തരഫലങ്ങൾ നേരിടേണ്ടിവരും.
കേടുപാടുകൾ സംഭവിച്ച കറൻസി നോട്ടുകൾ മാറ്റുന്നതിനുള്ള ആർബിഐ വ്യവസ്ഥകൾ
താഴെപ്പറയുന്ന ആവശ്യകതകൾക്ക് വിധേയമായി കേടായ നോട്ടുകൾ ബാങ്കിൽ മാറ്റാവുന്നതാണ്:
1. ഗുണനിലവാരമനുസരിച്ച് നോട്ടിൻ്റെ മൂല്യം കുറയും.
2. ഒരു വ്യക്തിക്ക് 5,000 രൂപയിൽ കൂടുതൽ കേടായ 20 നോട്ടുകൾ ഉണ്ടെങ്കിൽ ഇടപാട് ഫീസ് ബാധകമാകും.
3. ഒരു കൈമാറ്റം നടത്തുന്നതിന് മുമ്പ്, നോട്ടിൽ സുരക്ഷാ ചിഹ്നങ്ങളുണ്ടോ എന്ന് പരിശോധിക്കേണ്ടത് പ്രധാനമാണ്.
നോട്ടുകൾ മാറാൻ ബാങ്ക് വിസമ്മതിച്ചാൽ ഓൺലൈനായി പരാതി നൽകാം. ആർബിഐ ബാങ്ക് ജീവനക്കാർക്ക് എതിരെ നടപടി എടുക്കും . 1000 രൂപ വരെയുള്ള നാശനഷ്ടങ്ങൾക്ക് ബാങ്ക് നഷ്ടപരിഹാരം നൽകാം