രാജീവ് ഗാന്ധി മുതൽ നരേന്ദ്ര മോദി വരെ; ഇന്ത്യ-ഒമാൻ ബന്ധത്തിൽ നിർണായകമായ സന്ദർശനങ്ങൾ, നയതന്ത്രബന്ധത്തിന്‍റെ എഴുപതാണ്ടുകൾ

ഇന്ത്യയും ഒമാനും തമ്മിലുള്ള നയതന്ത്രബന്ധം എഴുപത് വർഷങ്ങൾ പിന്നിടുമ്പോള്‍ ഇന്ത്യ-ഒമാൻ ബന്ധത്തിൽ നിർണായകമായ സന്ദർശനങ്ങൾ. 1985 മുതൽ 2018 വരെ നടന്ന പ്രധാന സന്ദർശനങ്ങൾ രണ്ട് രാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള ബന്ധത്തിൽ നിർണായക വളർച്ച സൃഷ്ടിച്ചു. 

മസ്കറ്റ്: 1955ൽ നയതന്ത്ര ബന്ധം സ്ഥാപിച്ച ഇന്ത്യയും ഒമാനും ഇന്ന് സമഗ്ര തന്ത്രപങ്കാളിത്തത്തിലേക്ക് ഉയർന്നിരിക്കുകയാണ്. പ്രതിരോധം മുതൽ ഊർജം, വ്യാപാരം, വിദ്യാഭ്യാസം വരെ വ്യാപിക്കുന്ന ഈ വളർച്ചയുടെ അടിത്തറയിൽ പ്രധാന പങ്കുവഹിച്ചിരിക്കുന്നത് ഇന്ത്യൻ പ്രധാനമന്ത്രിമാരുടെ തുടർച്ചയായ സന്ദർശനങ്ങളാണ്. 1985 മുതൽ 2018 വരെ നടന്ന പ്രധാന സന്ദർശനങ്ങൾ രണ്ട് രാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള ബന്ധത്തിൽ നിർണായക വളർച്ച സൃഷ്ടിച്ചതായി വിദേശകാര്യ നിരീക്ഷകർ ചൂണ്ടിക്കാണിക്കുന്നു.

1985: രാജീവ് ഗാന്ധിയുടെ സന്ദർശനം

1985 നവംബറിൽ ഒമാന്‍റെ 15-ാം ദേശീയ ദിനാഘോഷത്തിൽ പങ്കെടുക്കാനെത്തിയ പ്രധാനമന്ത്രി രാജീവ് ഗാന്ധിയുടെ സന്ദർശനമാണ് ഇരുരാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള ഉന്നതതല തന്ത്രപരമായ ഇടപെടലിന്‍റെ തുടക്കമായി വിലയിരുത്തപ്പെടുന്നത്. ഈ സന്ദർശനത്തിലാണ് ഇന്ത്യ–ഒമാൻ സൈനിക സഹകരണ പ്രോട്ടോക്കോൾ ഒപ്പുവെച്ചത്. തുടർന്ന് നാവിക സംയുക്താഭ്യാസങ്ങൾക്കും സമുദ്രസുരക്ഷാ സഹകരണത്തിനും ഇതു വഴിതെളിച്ചു. ഗൾഫിൽ ഇന്ത്യയ്ക്ക് വിശ്വാസ്യതയുള്ള പ്രതിരോധ പങ്കാളിയായി ഒമാൻ രൂപപ്പെട്ടത് ഈ സന്ദർശനത്തിന് ശേഷമാണെന്ന് വിദഗ്ധർ പറയുന്നു.

1993: നരസിംഹ റാവു

1993-ലെ പ്രധാനമന്ത്രി പി.വി. നരസിംഹ റാവുവിന്‍റെ സന്ദർശനം ഇന്ത്യ–ഒമാൻ സമുദ്രസുരക്ഷാ സഹകരണത്തെ കൂടുതൽ ശക്തമാക്കി. അതേ വർഷം തന്നെ ആദ്യ ഇന്ത്യ–ഒമാൻ സംയുക്ത നാവിക അഭ്യാസമായ 'നസീം അൽ ബഹ്ർ' ആരംഭിച്ചതായും രേഖകളുണ്ട്. റാവുവിന്‍റെ കാലഘട്ടം ഗൾഫ് മേഖലയിലെ കടൽസുരക്ഷയിൽ ഇന്ത്യയുടെ പതിനാലാഴ്ച സാന്നിധ്യത്തിന് അടിസ്ഥാനമായെന്നാണ് വിലയിരുത്തൽ.

1998: അടൽ ബിഹാരി വാജ്പേയി

1998ൽ വാജ്പേയിയുടെ ഒമാൻ സന്ദർശനം ഉന്നതതല രാഷ്ട്രീയബന്ധങ്ങളുടെ സ്ഥിരതയെ ഉറപ്പിച്ചതായി വിദഗ്ധർ വിലയിരുത്തുന്നു. പ്രത്യേക കരാറുകൾ കുറവായിരുന്നെങ്കിലും ഇരുരാജ്യങ്ങളുടെയും ബന്ധത്തിന്‍റെ തുടർച്ചയും വിശ്വാസവും സന്ദർശനത്തിൽ കൂടുതൽ ശക്തിപ്പെട്ടു. 1990കളിലെ ജിയോ-പോളിറ്റിക്കൽ മാറ്റങ്ങളുടെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ, ഈ സന്ദർശനം ബന്ധത്തിന്‍റെ സ്ഥിരതയ്ക്ക് നിർണായകമായ ഘട്ടമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.

2008: ഡോ. മന്മോഹൻ സിംഗ്

2008-ൽ ഡോ. മന്മോഹൻ സിംഗ് നടത്തിയ സന്ദർശനമാണ് ഇന്ത്യ–ഒമാൻ ബന്ധത്തിലെ ഏറ്റവും നിർണായകമായ വഴിത്തിരിവായി വിലയിരുത്തപ്പെടുന്നത്. ഈ സന്ദർശനത്തിലാണ് ഇരുരാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള ബന്ധം ഔദ്യോഗികമായി 'സമഗ്ര തന്ത്രപരമായ പങ്കാളിത്ത' നിലവാരത്തിലേക്ക് ഉയർന്നത്.

* ഇന്ത്യൻ നാവികസേനയ്ക്ക് മസ്‌കറ്റ്, സലാല അടക്കമുള്ള ഒമാനിലെ തുറമുഖങ്ങളിൽ സ്ഥിരമായ പ്രവേശനം

* മൂന്ന് സേനകളുടെയും സംയുക്ത അഭ്യാസങ്ങളുടെ ക്രമീകരണം

* ഊർജം, സുരക്ഷ, പ്രതിരോധരംഗങ്ങളിൽ സ്ഥാപനാത്മക സഹകരണം എന്നിവ ഈ സന്ദര്‍ശനത്തോടെയാണ് സാധ്യമായത്.

ഇതോടെ ഇന്ത്യയുടെ പടിഞ്ഞാറൻ സമുദ്രപരിധിയിൽ ഒമാന്‍റെ തന്ത്രപ്രാധാന്യം വൻതോതിൽ വർധിച്ചു.

2018: നരേന്ദ്ര മോദി

2018 ഫെബ്രുവരിയിൽ പ്രധാനമന്ത്രി നരേന്ദ്ര മോദിയുടെ ഒമാൻ സന്ദർശനം ഇരുരാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള ബന്ധത്തെ 'ബഹുമുഖവും ഭാവിയിലേക്കുമുള്ള പങ്കാളിത്തം' എന്ന നിലയിലേക്ക് ഉയർത്തിയതായി വിദേശകാര്യ നിരീക്ഷകർ വിലയിരുത്തുന്നു.

സന്ദർശനത്തിൽ 8 പ്രധാന കരാറുകൾ ഒപ്പുവെച്ചു

* വിസ സൗകര്യങ്ങൾ

* ആരോഗ്യവും ബഹിരാകാശവും സംബന്ധിച്ച സഹകരണം

* പ്രതിരോധ വിദ്യാഭ്യാസ സ്ഥാപനങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള സഹകരണം

* ടൂറിസവും സംസ്കാരപരമായ കൈമാറ്റവും

ഈ സന്ദർശനത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ നേട്ടമായി ദുഖം തുറമുഖപ്രവേശനം വിലയിരുത്തപ്പെടുന്നു. ഇന്ത്യൻ നാവിക–വോമസേനകൾക്ക് ഗൾഫ് ഓഫ് ഒമാനിലേക്കും അറബിക്കടലിലേക്കും കൂടുതൽ ശക്തമായ സാന്നിധ്യം ഉറപ്പിക്കാൻ ഇതു വഴിതെളിച്ചു.

കൂടാതെ ഇന്ത്യൻ കമ്പനികൾക്ക് ദുഃഖം , സോഹാർ, സലാല SEZ മേഖലകളിൽ നിക്ഷേപാവകാശം വിപുലിപ്പിച്ചു. ഊർജരംഗത്ത് ഒമാൻ അന്താരാഷ്ട്ര സോളാർ സഖ്യത്തിൽ ചേർന്നതും തന്ത്രപരമായ നേട്ടമായിരുന്നു.

70 വർഷങ്ങളിലെ മാറ്റങ്ങൾ

വിദഗ്ധരുടെ വിലയിരുത്തലിൽ, പ്രധാനമന്ത്രിമാരുടെ ഈ സന്ദർശനങ്ങൾ ഇന്ത്യ–ഒമാൻ ബന്ധത്തെ താഴെപ്പറയുന്ന മേഖലകളെ ശക്തമായി രൂപപ്പെടുത്തി:

പ്രതിരോധവും സമുദ്രസുരക്ഷയും: 1985–ലെ സൈനിക പ്രോട്ടോക്കോളിൽ നിന്ന് 2008-ലെ തന്ത്രപങ്കാളിത്തത്തിലേക്കും, 2018-ലെ ദുഃഖം തുറമുഖപ്രവേശനത്തിലേക്കും.

വ്യാപാരം–നിക്ഷേപം: SEZ മേഖലകളിൽ ഇന്ത്യൻ നിക്ഷേപങ്ങൾ; ഖനനം, അടിസ്ഥാനസൗകര്യം, ടൂറിസം മേഖലകളിൽ വളർച്ച.

ഊർജം: ഓയിൽ റിസർവ് സഹകരണവും പുതുക്കുന്ന ഊർജ പദ്ധതികളും.

സാംസ്‌കാരിക–വിദ്യാഭ്യാസ ബന്ധങ്ങൾ:** പ്രവാസി ക്ഷേമം, വിദ്യാർത്ഥി കൈമാറ്റം, സംസ്‌കാരോത്സവങ്ങൾ.

പ്രാദേശിക സുരക്ഷ: ഇന്ത്യൻ മഹാസമുദ്ര പ്രദേശത്തിലെ തന്ത്രസമത്വത്തിൽ ഒമാന്റെ പങ്ക് വർധിച്ചു.

എന്തുകൊണ്ട് ഈ സന്ദർശനങ്ങൾ നിർണായകം ?

ഇന്ത്യയിൽ ഏതു സർക്കാർ വന്നാലും ഒമാനുമായുള്ള ബന്ധം സ്ഥിരതയുള്ളതും മുൻഗണനാപരവുമായിത്തന്നെ നിലനിർത്തിയതാണെന്നാണ് നയതന്ത്ര നിരീക്ഷകരുടെ വിലയിരുത്തൽ. 1985 മുതൽ 2018 വരെയുള്ള ഓരോ പ്രധാനമന്ത്രിമാരുടെ പര്യടനവും ബന്ധത്തിന് പുതിയ മാനങ്ങൾ നൽകി പ്രതിരോധത്തിൽ നിന്ന് തുടങ്ങി സമുദ്രസുരക്ഷ, വ്യവസായം, ഊർജം, സംസ്കാരം, വിദ്യാഭ്യാസം വരെ. ഇതോടെ ഇന്ത്യ–ഒമാൻ ബന്ധം പരമ്പരാഗത സൗഹൃദത്തിൽ നിന്ന് ശക്തമായ, സ്ഥാപിതമായ, കാലോചിതമായ തന്ത്രപങ്കാളിത്തത്തിലേക്ക് കുതിച്ചുയർന്നിരിക്കുകയാണ്.