പുഷ്പവതിയുടെ ഇടപെടൽ നമ്മെ വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ട സത്യത്തിലേക്ക് തിരിച്ചു കൊണ്ടുപോവുന്നു: കല, വെറും വിനോദമല്ല; അത് രാഷ്ട്രീയ ഇടപെടലാണ്.
2025 ഓഗസ്റ്റിൽ തിരുവനന്തപുരത്തെ കേരള ഫിലിം പോളിസി കോൺക്ലേവിലെ വേദി. സിനിമാമേഖലയുടെ ഭാവി രൂപപ്പെടുത്തേണ്ട ആലോചനകളും നിർദ്ദേശങ്ങളും ചർച്ച ചെയ്യപ്പെടുന്ന യോഗം. വേദിയിൽ മലയാള സിനിമയുടെ അതുല്യനായ സംവിധായകൻ അടൂർ ഗോപാലകൃഷ്ണൻ. അദ്ദേഹം സംസാരിക്കുന്നു: 'സിനിമയിൽ പ്രവർത്തിക്കാൻ കലാകാരന്മാർക്ക് പ്രത്യേകിച്ച് സ്ത്രീകൾക്കും പട്ടികജാതി -വർഗ വിഭാഗങ്ങളിൽ പെടുന്നവർക്ക് സ്ഥാപനപരവും ശാസ്ത്രീയവുമായ പരിശീലനം ആവശ്യമാണ്...' എന്നിങ്ങനെ തുടർന്നുപോകുന്ന വാചകങ്ങൾ.
പൊതുവായി ഇത്തരത്തിലുള്ള വാക്കുകൾ വേദിയിൽ വെല്ലുവിളിയില്ലാതെ ഒഴുകിപ്പോകും. എന്നാൽ അന്ന്, ഒരു ശബ്ദം ആ പ്രവാഹത്തെ തടഞ്ഞു.
പുഷ്പവതി പൊയ്പ്പാടത്ത്.
അവർ ചോദിച്ചു: 'സ്ഥാപനപരമായ പരിശീലനം നേടിയവർ മാത്രമേ കലാ-സാംസ്കാരിക നയങ്ങളിൽ ഇടപെടേണ്ടതുള്ളോ?'
ഇത് വ്യക്തിപരമായൊരു ചോദ്യമല്ലായിരുന്നു. അത് കേരളത്തിലെ കലാ-സംസ്കാരിക രംഗത്ത് ആരാണ് ‘നിയമിത’ കലാകാരൻ, ആരാണ് ആ വൃത്തത്തിൽ നിന്ന് പുറത്താക്കപ്പെടുന്നത് എന്ന വലിയ ചർച്ചയുടെ വാതിൽ തുറന്നു.
ലോകകലാചരിത്രത്തിലെ പ്രതിഷേധ ശബ്ദങ്ങൾ
പുഷ്പവതിയുടെ ഇടപെടൽ ഒരൊറ്റ സംഭവമല്ല. കലയും രാഷ്ട്രീയവും തമ്മിലുള്ള സംഘർഷം മനുഷ്യരുടെ സംസ്കാരചരിത്രത്തിൽ ആവർത്തിച്ചു കൊണ്ടിരിക്കുന്നതാണ്. ലോകമെമ്പാടും കലാകാരന്മാർ പല കാലഘട്ടങ്ങളിലും അധികാരത്തെ നേരിട്ട് വെല്ലുവിളിച്ചിട്ടുണ്ട്.
20 -ാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ജർമ്മൻ നാടകകൃത്തും സംവിധായകനുമായ ബ്രെഹ്റ്റ്, 'എപ്പിക് തിയേറ്റർ' എന്ന നവമാധ്യമത്തിലൂടെ പ്രേക്ഷകരെ ‘വിനോദത്തിൽ മാത്രമായി മതിമറക്കാതെ’ സമൂഹത്തെ വിമർശനാത്മകമായി കാണാൻ പ്രേരിപ്പിച്ചു. നാസി ഭരണകാലത്ത്, അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഇടതുപക്ഷ രാഷ്ട്രീയചിന്തകളും അധികാരവിമർശനവും സഹിക്കാനാകാതെ, ബ്രെഹ്തിനെ നാടുകടത്തി. അദ്ദേഹത്തിന്റെ നിരവധി കൃതികൾ നിരോധിക്കപ്പെട്ടു; ജർമ്മൻ വേദികൾ അദ്ദേഹത്തെ തടഞ്ഞു.
1937 -ൽ, സ്പാനിഷ് ആഭ്യന്തരയുദ്ധത്തിൽ ബാസ്ക് നഗരമായ ഗ്വേർണിക്കയിൽ നടന്ന ജർമ്മൻ–ഇറ്റാലിയൻ വ്യോമാക്രമണത്തിൽ നൂറുകണക്കിന് സാധാരണ ജനങ്ങൾ കൊല്ലപ്പെട്ടു. ഈ കൂട്ടക്കൊലയിൽ പ്രകോപിതനായ പിക്കാസോ, തന്റെ കലയുടെ ചരിത്രത്തിലെ ഏറ്റവും ശക്തമായ രാഷ്ട്രീയചിത്രങ്ങളിലൊന്നായ ഗോർണിക്ക (Guernica ) വരച്ചു. 25 അടി നീളമുള്ള ഈ ചിത്രം, യുദ്ധത്തിന്റെ ഭീകരതയും മനുഷ്യവേദനയും ലോകത്തിന് മുന്നിൽ വെളിവാക്കി. ഫ്രാങ്കോയുടെ ഏകാധിപത്യഭരണകാലത്ത് ഈ ചിത്രം സ്പെയിനിൽ പ്രദർശിപ്പിക്കാൻ അനുവദിച്ചില്ല.
Guernica
1960 -കളിലെ അമേരിക്കൻ സിവിൽ റൈറ്റ്സ് പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ സംഗീതമുഖമായിരുന്നു നീന സിമോൺ. ‘Mississippi Goddam’ പോലുള്ള ഗാനങ്ങളിൽ, വംശീയ വിവേചനത്തെയും പൊലീസ് അതിക്രമത്തെയും നേരിട്ട് വിമർശിച്ചു. സംഗീതവേദികളെ അവർ വെറും വിനോദവേദികളായിട്ടല്ല കണ്ടത്, അവ സാമൂഹിക-രാഷ്ട്രീയ പ്രസംഗവേദികളാക്കി മാറ്റി. വാണിജ്യ സംഗീതലോകത്തിൽ നിന്ന് മാറിനിന്നതിന്റെ സാമ്പത്തിക നഷ്ടവും, മാധ്യമങ്ങളിലെ ബ്ലാക്ക്ലിസ്റ്റിംഗും അവർ സഹിച്ചു.
ഈ കലാകാരന്മാർ കലയുടെ സുരക്ഷിത മേഖലകളിൽ നിന്നു പുറത്തേക്ക് കടന്നുപോയവരാണ്. അധികാരത്തിന്റെ കണ്ണിൽ ‘വിപ്ലവകാരികളായി’ മാറി. നേടിയത് നാടുകടത്തൽ, നിരോധനം, ബ്ലാക്ക്ലിസ്റ്റ്, സാമ്പത്തിക-സാമൂഹിക ഒറ്റപ്പെടൽ എന്നിങ്ങനെ. പക്ഷെ, അവരുടെ കൃതികളും ശബ്ദങ്ങളും ഇന്നും ലോകം കേൾക്കുന്നുണ്ട്, കാരണം അവ സംഗീതമോ ചിത്രമോ മാത്രമല്ല, ചരിത്രത്തിന്റെ ഓർമ്മകളും രേഖകളുമാണ്.
ഇന്ത്യയിൽ കലയും രാഷ്ട്രീയവും തമ്മിലുള്ള ബന്ധം വെറും സർഗാത്മകപ്രവർത്തനത്തിന്റെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ മാത്രമല്ല നിലകൊള്ളുന്നത്. അത് നേരിട്ട് അധികാരബോധത്തോട് പോരാടുന്ന ഒരു സാമൂഹ്യചരിത്രമാണ്. വിവിധ കാലഘട്ടങ്ങളിലെ കലാകാരന്മാർ അവരുടെ കലാപ്രവർത്തനങ്ങളെ സാമൂഹിക നീതിക്കും രാഷ്ട്രീയ വിമർശനത്തിനുമായി സമർപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്.
1919 -ലെ ജാലിയൻവാലാബാഗ് കൂട്ടക്കൊലയിൽ ബ്രിട്ടീഷ് സൈന്യം 379 -ലധികം നിരപരാധികളായ ജനങ്ങളെ വെടിവച്ചു കൊന്നു. ഇതിനെതിരെ വിഖ്യാത കവിയും ചിന്തകനുമായ ടാഗോർ, തന്റെ ‘നൈറ്റ്ഹുഡ്’ പദവി രാജിക്കത്ത് എഴുതി ബ്രിട്ടീഷ് അധികാരത്തിന് തിരികെ നൽകി. അദ്ദേഹം കലയുടെ അഭിജാത ലോകത്തിൽ മാത്രം നിൽക്കാതെ, രാഷ്ട്രത്തിന്റെ ആത്മാഭിമാനത്തിനുവേണ്ടി നിലകൊണ്ടു.
20 -ാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന നാടകസംവിധായകനാണ് ഹബീബ് തന്വീർ, ജനപദകലാരൂപങ്ങളായ നച പോലുള്ള രീതികളെ രാഷ്ട്രീയ–സാമൂഹിക വിമർശനത്തിനായി പുനരാഖ്യാനം ചെയ്തു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ Charandas Chor പോലുള്ള നാടകങ്ങൾ ഗ്രാമീണ ജീവിതത്തിന്റെ സത്യസന്ധമായ ചിത്രീകരണമായിരുന്നു, എന്നാൽ അധികാരവും അഴിമതിയും തുറന്നുപറഞ്ഞതിനാൽ സെൻസർ ഇടപെടലുകൾ നിരന്തരം നേരിടേണ്ടി വന്നു. പലപ്പോഴും അദ്ദേഹത്തിന്റെ നാടകങ്ങൾ വേദികളിൽ നിന്നും ഒഴിവാക്കപ്പെട്ടു.
തെലങ്കാനയിലെ തൊഴിലാളി–കർഷക പ്രസ്ഥാനങ്ങളുടെ സംഗീതമുഖമായിരുന്നു ഗദ്ദർ. സാധാരണ വസ്ത്രം ധരിച്ച്, കൈയിൽ ഡഫ്ലി, കാലിൽ ചെരുപ്പ് പോലും ഇല്ലാതെ ഗ്രാമങ്ങളിൽ നിന്ന് ഗ്രാമങ്ങളിലേക്ക് നടക്കുകയായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഗാനങ്ങൾ വെറും വിനോദത്തിന്നായിരുന്നില്ല. അത് പീഡിതരുടെ കൂട്ടച്ചൊല്ലായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിനെ ഭരണകൂടം ‘വിപ്ലവഗായകൻ’ എന്ന് അടയാളപ്പെടുത്തി. പ്രക്ഷോഭകർ ‘ജനശബ്ദം’ എന്നും
1950 -കളിൽ കേരളത്തിലെ ഇടതുപക്ഷ രാഷ്ട്രീയപ്രസ്ഥാനങ്ങളെ ജനങ്ങളിലേക്ക് എത്തിക്കാൻ KPAC (Kerala People’s Arts Club) ചെയ്ത സംഭാവന അതുല്യമാണ്. KPAC കലാപ്രവർത്തകർ കലാപ്രകടനം ഒരു രാഷ്ട്രീയപ്രവർത്തനമായി മാറ്റാമെന്ന് തെളിയിച്ചു.
ഈ എല്ലാ ഉദാഹരണങ്ങളും ചൂണ്ടിക്കാണിക്കുന്നത്: ഇന്ത്യയിൽ കലാരാഷ്ട്രീയം ഇടയ്ക്ക് മാത്രം പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്ന ഒരു സംഭവമല്ല, അത് തുടർന്നുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന, തലമുറകളിലൂടെ ഒഴുകുന്ന ഒരു പോരാട്ടപാരമ്പര്യമാണ്.
കേരളം തന്നെ കലയും രാഷ്ട്രീയവും ചേർന്ന് വളർന്നൊരു സംസ്കാരിക ഭൂമിയാണ്. ഇവിടെ കലാസൃഷ്ടി ഒരിക്കലും വെറും വിനോദത്തിനായി മാത്രം നില കൊണ്ടിട്ടില്ല; അത് സാമൂഹിക ബോധവും രാഷ്ട്രീയ പ്രസക്തിയും നിറഞ്ഞതാണ്. കലയുടെ ഭാഷ കേരളത്തിൽ പലപ്പോഴും പ്രതിഷേധത്തിന്റെ ഭാഷയായി മാറിയിട്ടുണ്ട്.
ദളിതാവകാശ പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ മുൻനിര നേതാവായ അയ്യങ്കാളി കലാപ്രകടനങ്ങളും പൊതുയോഗങ്ങളും സമൂഹത്തിലെ അടിച്ചമർത്തപ്പെട്ടവരുടെ അവകാശങ്ങൾ ഉറപ്പാക്കുന്നതിനായി ഉപയോഗിച്ചു. 1907 -ൽ അദ്ദേഹം ആരംഭിച്ച സാധു ജന പരിപാലന സംഘം ഗ്രാമങ്ങളിൽ കലാപരിപാടികളും ഗാനപ്രകടനങ്ങളും നടത്തി, ജനങ്ങളെ അവകാശബോധത്തിലേക്ക് നയിച്ചു. സംഗീതവും പൊതുപ്രകടനങ്ങളും അന്ന് ഒരു രാഷ്ട്രീയ ആയുധമായി പ്രവർത്തിച്ചു.
സാമൂഹിക പരിഷ്കർത്താവായ ശ്രീനാരായണഗുരു കവിത, ഭജന, പ്രസംഗം എന്നിവ വഴി സമത്വസന്ദേശം പ്രചരിപ്പിച്ചു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജാതിവിവേചനത്തിന്റെ വിമർശനം ഒരു മതപരമായ സന്ദേശമല്ല; അത് രാഷ്ട്രീയ പ്രസക്തിയുള്ള സാമൂഹ്യവിപ്ലവമായിരുന്നു. ഗുരുവിന്റെ വാക്കുകളും കവിതകളും സാമൂഹിക നവോത്ഥാനത്തിലേക്കുള്ള തുറവിയായിരുന്നു.
1980 -കളിൽ മലയാള കവിതയെ തെരുവിലേക്കും പൊതുവേദികളിലേക്കും കൊണ്ടുവന്ന കവിയാണ് കടമ്മനിട്ട. KPAC സംഗീത-നാടകങ്ങളുടെ മാതൃകയിൽ, അദ്ദേഹത്തിന്റെ കവിത വായനകളും പൊതുസമ്മേളനങ്ങളും കലയുടെ രാഷ്ട്രീയ പങ്കാളിത്തത്തെ പുതുക്കി. മകുടം പോലുള്ള കവിതകൾ ജനങ്ങളിൽ പ്രക്ഷോഭബോധം വളർത്തി.
കേരളത്തിലെ ജനപ്രിയ ഗാനരീതികളായ ഓണപ്പാട്ടും മാപ്പിളപ്പാട്ടും രാഷ്ട്രീയ-സാമൂഹിക സന്ദേശങ്ങൾ കൂടുതൽ ജനകീയമാക്കി. ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ ആദ്യ പകുതിയിൽ, പല ഓണപ്പാട്ടുകളിലും ഫ്യൂഡൽ വ്യവസ്ഥയെ വിമർശിക്കുന്ന വരികളും, മാപ്പിളപ്പാട്ടുകളിൽ തൊഴിലാളികളുടെ പോരാട്ടഗാനങ്ങളും നിറഞ്ഞിരുന്നു.
ഈ പശ്ചാത്തലത്തിൽ, പുഷ്പവതിയുടെ ഇടപെടൽ കേരളത്തിന്റെ കലാപ്രതിഷേധ പാരമ്പര്യത്തിന്റെ ഇരുപത്തിയൊന്നാം നൂറ്റാണ്ടിലെ പ്രതിഷേധമാണ്. അവരുടെ പാട്ടുകളും പൊതുസ്ഥലങ്ങളിൽ പറയുന്ന രാഷ്ട്രീയ നിലപാടുകളും അയ്യങ്കാളിയുടെ ജനാധിപത്യ പ്രസംഗങ്ങളിൽ നിന്നും, ഗുരുവിന്റെ സമത്വ സന്ദേശങ്ങളിൽ നിന്നും, കടമ്മനിട്ടയുടെ തെരുവുപ്രസംഗങ്ങളിൽ നിന്നുമുള്ള തുടർച്ചയാണ്.
പുഷ്പവതി–അടൂർ സംഭവത്തിൽ പൊതുവേദിയിൽ ഉയർന്ന ചോദ്യങ്ങൾ ചില പ്രധാന വിഷയങ്ങളെ അവതരിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്.
1. ഗേറ്റ്കീപ്പിംഗ് - കലാപരിപാടികളിലും സാംസ്കാരിക നയനിർമ്മാണത്തിലും ‘സ്ഥാപനപരമായ’ പരിശീലനം നേടിയവരെ മാത്രം യോഗ്യരായി കണക്കാക്കുന്ന പ്രവണത.
2. ലിംഗവ്യത്യാസ സമ്മർദ്ദങ്ങൾ - സ്ത്രീ, ദളിത്, ട്രാൻസ് കലാ പ്രവർത്തകർ പൊതുരാഷ്ട്രീയത്തിൽ ഇടപെടാതിരിക്കാനുള്ള സാമൂഹിക സമ്മർദ്ദം.
3. പ്രതിഷേധത്തിന്റെ തുടർച്ച - കലയുടെ രാഷ്ട്രീയ ഇടപെടൽ കേരളത്തിന്റെ സംസ്കാരിക ചരിത്രത്തിൽ എപ്പോഴും നിലനിന്നിട്ടുണ്ട്.
കോൺക്ലേവിൽ നടന്ന ഇടപെടലിനു പിന്നാലെ പലവിധ അഭിപ്രായങ്ങൾ സമൂഹത്തിൽ ഉയർന്നുവന്നു. ചില കലാകാരന്മാർ പുഷ്പവതിക്ക് പിന്തുണ നൽകി. കലാപ്രവർത്തനം നിയമിത - സ്ഥാപന സർട്ടിഫിക്കറ്റുകളാൽ മാത്രം നിശ്ചയിക്കാനാകില്ലെന്ന് അവർ വാദിച്ചു. മറ്റുചിലർ പുഷ്പവതിയുടെ ഇടപെടൽ ‘മുതിര്ന്ന കലാകാരന്മാരെ അപമാനിക്കുന്നതിന് തുല്യമാണ്’ എന്ന് പറഞ്ഞു.
പ്രശ്നം ‘സിനിമയിൽ ആരെ ഉൾപ്പെടുത്തണം’ എന്നതിൽ ഒതുങ്ങുന്നില്ല; ‘സംസ്കാരിക അധികാരം ആരുടേതാണ്’, ആരാണ് നിയന്ത്രിക്കേണ്ടത് എന്നതിലാണ്.
(Pushpavathy Poypadathu /Image Credit: Social media)
ചരിത്രം നമ്മോട് പറയുന്നു , കലാകാരന്മാർ അധികാരത്തെ ചോദ്യം ചെയ്യുമ്പോൾ പലപ്പോഴും അവരുടെ തൊഴിൽ ജീവിതത്തിൽ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ നേരിടേണ്ടിവരും. അമേരിക്കയിൽ പീറ്റ് സീഗർ രാഷ്ട്രീയഗാനങ്ങൾ പാടിയതിനാൽ ബ്ലാക്ക്ലിസ്റ്റിലായി. ഇറാനിൽ ഭരണകൂട വിമർശനങ്ങൾക്കെതിരെയുള്ള ജാഫർ പനാഹിയുടെ സിനിമകൾ നിരോധിക്കപ്പെട്ടു. 2010 ഡിസംബർ 20 മുതൽ അദ്ദേഹം ജയിലിലാണുള്ളത്. ആറു വർഷത്തെ തടവ് ശിക്ഷയും 20 വർഷത്തേക്ക് സിനിമ സംവിധാനം ചെയ്യാനോ തിരക്കഥയെഴുതാനോ രാജ്യത്തേയോ വിദേശത്തെയോ പത്രക്കാരുമായി സിനിമാ സംബന്ധിയായ യാതൊരുവിധ അഭിമുഖങ്ങളോ ചെയ്യാൻ അനുവാദമില്ല. കൂടാതെ രാജ്യത്തിനു പുറത്ത് പോകാനും അനുവാദം നിഷേധിച്ചിരിക്കുകയാണ് ഇറാനിലെ സർക്കാർ. ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ സിനിമകൾ സ്വതന്ത്ര ചിന്തകൾ വളർത്തുന്നതാണു ഗവൺമെന്റിനെ ചൊടിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നത്. കേരളത്തിലും തുറന്നുപറയുന്ന ചില കലാകാരന്മാർ അനൗദ്യോഗികമായി വേദികളിൽ നിന്നും അവസരങ്ങളിൽ നിന്നും അകറ്റപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്.
പുഷ്പവതിയുടെ ഇടപെടൽ നമ്മെ വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ട സത്യത്തിലേക്ക് തിരിച്ചു കൊണ്ടുപോവുന്നു: കല, വെറും വിനോദമല്ല; അത് രാഷ്ട്രീയ ഇടപെടലാണ്.
കലാകാരന് പൊതുസ്ഥലത്ത് സംസാരിക്കുമ്പോൾ, അവർ വെറും ഒരു വ്യക്തിയോട് മറുപടി പറയുന്നില്ല; അവർ ചരിത്രത്തോടാണ് മറുപടി പറയുന്നത്.
പുഷ്പവതി പറഞ്ഞതു പോലെ: ‘ഞാന് പാട്ടുപാടുന്നത് കയ്യടി മാത്രം നേടാനായാൽ എന്റെ ശബ്ദം ശൂന്യമായിരിക്കും. നീതിക്കായി പാടിയാൽ അതിന് ഭാരവും അർത്ഥവുമുണ്ടാകും.’ ദീർഘദൂരം അത് മുഴങ്ങിക്കൊണ്ടിരിക്കും.
കേരളം, ഭാവിയിൽ അവരുടെ പാട്ടുകൾ മാത്രമല്ല ഓർമ്മിക്കുക - കലയുടെ പേരിൽ അവർ എടുത്ത രാഷ്ട്രീയ നിലപാടും ഓർക്കും.
